Askotariko materialak birziklatzea

PENTSATU

Egungo gizarteak, batez ere mendebaldeko munduko hiri handiek, gero eta hondakin gehiago sortzen dituzte. Hondakin horiek tratatzea, kasu askotan, zaila eta garestia izaten da, eta ingurumenari kalte egiten diote. Gehienak zabortegietara botatzen dira edo erre egiten dira eta, horrela, beste kutsadura-arazo batzuk sortzen dira.

Birziklatzea ez da krisi horretarako behin betiko irtenbidea, muga ugari ditu eta. Azken urratsa izan beharko luke, hausnartu, arbuiatu, murriztu, berrerabili edo konpondu ostean (gogoratu urrezko 6 arauak).

Hondakinak banantzeko eta gaikako bilketako sistemak erabiltzeko ardura geuri, kontsumitzaileoi, dagokigu zuzenean; hortaz, geure aukera pertsonalak zehaztuko du produktu bat birziklatuko den ala ez.

Pertsona bakoitzak 13 kilo aluminiozko eta latorrizko lata inguru botatzen ditu urtero, hots, 6 milioi lata baino gehiago Espainia osoan; horiekin 17.500 kamioi bete genitzake. Urtero 20 milioi telefono mugikor baztertzen dira gutxi gorabehera, eta asko zuzenean zakarretara joaten dira.

Sortzen ditugun hondakinen % 20 eta % 25 bitartean papera eta kartoia dira. Birziklatutako kartoi tona bakoitzarekin 2 metro kubiko zabortegi, 140 litro petrolio, 50.000 litro ur eta 15 zuhaitzen bizitza aurrezten dira.

BAZENEKIEN...

ZABORRAK HAUTATZEA ETA BIRZIKLATZEA

Gero eta produktu gehiago saltzen dira latetan, beiratan, plastikotan, kartoitan edo bestelako materialetan ontziratuta; ontziok zakarretan xahututa geratuko dira banan-banan bildu eta birziklatu ezean.

Zaborra hautatzeak eguneroko keinua izan behar du: birziklatzeko lehen urratsa da. Birziklatzeak ingurumena babesten laguntzen du, lehengaiak eta energia aurreztuz eta airera, uretara eta lurrera isurtzen diren agente kutsagarriak murriztuz. Hori dela eta, oso garrantzitsua da zaborra gaika sailkatzen ikastea, osatzen duten materialak ahalik eta gehien aprobetxatzeko.

Birziklatuz hondakin-kantitatea murriztea lortzen dugun arren, ingurumenean benetan eragin positiboa izango lukeena gure jokabidea aldatzea izango litzateke, hondakinak sortzen dituzten produktuen kontsumoaren ordezko hautabideak bilatuz.

PLASTIKOA BIRZIKLATZEARI BURUZ

Plastikoak mehatxu larria dira ingurumenerako, nagusiki bi arrazoirengatik: mota guztietako produktuetan masiboki erabiltzen dira eta astiro degradatzen dira. Kalkulatzen da 180 urte inguru behar dituztela deskonposatzeko, baina denbora hori plastiko motaren arabera aldatzen da.

8.300 milioi tona plastiko inguru fabrikatu dira haren ekoizpena hasi zenetik, alegia, 1950az geroztik gutxi gorabehera; hori 1.000 milioi elefanteren eta 47 milioi balea urdinen pisuaren baliokidea da.

Munduan ekoitzi den plastiko guztiaren % 9 inguru soilik birziklatu da, % 12 erre da eta % 75 baino gehiago naturan amaitu da.

Plastikoaren industriak kode batzuk garatu ditu; normalean ontzien oinarrian ikus daitezke eta gure osasunerako kaltegarrienak direnak identifikatzeko eta saihesteko bidea ematen digute. Gaur egun, kontzientziazio handia dago plastikozko poltsa tradizionalei buruz, azalera handietan horien ordez hautabide iraunkorrak erabiltzen ari baitira, adibidez, errafiazko poltsak edo poltsa birziklagarriak.

Pentsatu behar dugu azken horiek, bioplastiko direlakoak, ez direla diruditena bezain irtenbide jasangarria eta ez dutela hondakinak sortzearen arazoa konpontzen; izan ere, erabili eta botatzearen kulturari eusten diote.

LATAK BIRZIKLATZEARI BURUZ

Mundu guztian milioika lata kontsumitzen dira. 10 latatik 7 aluminiozkoak dira, eta 3, altzairu ijeztuzkoak. Jakin behar dugu aluminioak 500 urtez hondakina izaten jarraitzen duela eta altzairuaren ekoizpena oso prozesu kutsagarria dela. Hortaz, garrantzitsua da kontsumo arduratsua egitea: ahal den neurrian itzultzeko ontziak erabiltzea, eskulanak eginez berrerabiltzea eta birziklatze zuzenean parte hartzea. 

Aluminiozko latak

Aluminioaren erauzketak ingurumen-kostu handia dakar; izan ere, tona bat aluminio lortzeko, gutxi gorabehera 4.000 kilo bauxita (oihaneko zorupean dagoen minerala) eta 500 kilo petrolio-koke erauzi behar dira.

Aluminioa nahi adina aldiz birzikla daiteke, bere ezaugarriei eusten dielako beti. Aluminioz egindako produktuen % 50 aluminio birziklatutik dator. Merkatuan dagoen aluminioaren % 75 duela 100 urte fabrikatu zen. Espainian, aluminiozko laten birziklatzea % 67ra heltzen da, eta herrialde batzuetan proportzioa % 90raino igotzen da.

Altzairu ijeztuzko latak (metalezko edo latorrizko latak ere esaten zaie)

Metalezko latak birziklatzea oso prozesu garestia eta kutsagarri samarra da, baina altzairua fabrikatzea baino askoz gutxiago, zeren eta siderurgiak kutsadura handia sortzen duten enpresak baitira.

PAPERA ETA KARTOIA BIRZIKLATZEARI BURUZ

Basoen eta paperaren etorkizuna ez da oso oparoa; izan ere, kontsumo-erritmoak eta -moduak orain arte bezala jarraitzen badute, zura fabrikatzeko erabilgarriak diren zuhaitz-espezieen kopurua % 40 murriztuko da.

Basoak desagertzearen ondorioz, berotegi-efektua areagotuko da, basamortuek aurrera egingo dute, munduko gosea handituko da eta abar. Paper erabili gehiago berreskuratu, berrerabili eta birziklatu behar dugu premiak asetzeko eta gure basoen eta bertako faunaren desagerpena saihesteko.

Erabili paper birziklatua ahal duzun guztietan. Haren abantailak begi-bistakoak dira: zuhaitz gutxiago mozten dira eta energia aurrezten da. Iberiar penintsulan ekoitzitako paperaren % 43 berreskuratzen da; horrek esan nahi du erdia baino gehiago zaborretara botatzen dela.

MUGIKORRAK BIRZIKLATZEARI BURUZ

Urtero gutxi gorabehera 50 milioi tona hondakin elektroniko sortzen dira munduan, eta % 70 eta % 90 bitartean tratamendu egokiarekin berrerabil litezke.

Horrelako hondarren kopurua handitzeak oso osagai kutsagarriak hedatzea dakar, adibidez, merkurioa, litioa edo koltana; material horiek behar bezala tratatu ezean, ingurumenerako eta osasunerako kaltegarriak izan daitezke. Espainian bakarrik, telefono mugikorrak birziklatzeak 60.000 tona CO2 isurtzea ekiditen du. Mugikor-bateria batek daukan kadmioak 600.000 litro ur ere kutsa litzake (gutxi gorabehera 2.600 bainuontziren baliokidea).

Zaborra ez da aukera egokia jada nahi ez dugun edo balio ez digun mugikorrerako. Mugikorrak birziklatzeko plan bat daukan GKE bati laga diezaiokegu; esate baterako, Oxfam Intermóni eta Amnistia Internatzionalari. Lortzen den dirua zenbait kausatarako ematen da dohaintzan.

Garrantzitsua da jakitea kasu horietan badagoela gure telefonoa ez desmuntatzeko aukera; aitzitik, bigarren bizitza bat eduki dezake beste norbaiten esku. Horregatik, ez ahaztu fabrikako doikuntzak berrezarri behar ditugula eman baino lehen, gure datu pertsonalak arriskuan ez jartzeko helburuarekin.

HONDAKIN ORGANIKOEI BURUZ. KONPOSTAJEA

Etxean sortzen ditugun hondakinen % 50 inguru gai organikoak dira. Hondakin horiek eraldatzen eta birziklatzen errazenak dira, konpostaje-prozesu izenekoaren bidez; horren bitartez, materia organikozko hondarrak eraginkorra den eta ingurumena errespetatzen duen ongarria bihurtzen dira: KONPOSTA.

Gai organikoak banandu, eta Administrazioak kudeatutako konpostaje-instalazioetara helaraz ditzakegu, edo geure konposta egin dezakegu etxeko konpostontziez.

Teknologia sinplea eta ekonomikoa da edozein motatako zabor biodegradagarria aprobetxatzeko eta erabilera praktiko bat emateko. Gainera, horrela zabortegietan lekua okupatzea ekiditen da.

ZER EGIN DEZAKET NIK? NON BOTAKO DUT?

ONTZI ARINAK. Gogoratu ontziak zanpatu behar direla bolumena murrizteko.

BAI

Plastikozko ontziak eta poltsak
Tetrabrikak
Latak eta aerosolak
Plastikozko edo kortxo zurizko erretiluak
Metalezko estalkiak eta xaflak
Aluminio-papera
Etxeko jatorrizko plastikozko potoak eta loreontziak
Sinbolo hau daukan edozein ontzi arin

Kasete-zintak, VHSak
CDak, DVDak eta disketeak
Ontziak ez diren plastikoak
Jostailuak
Ehunak eta zapatak
Ontzi beteak
Produktu toxikoen ontziak

BEIRA. Gogoratu beirazko ontzi hutsak bota behar direla, tapoi eta estalkirik gabe.

BAI

Beirazko botilak
Beirazko potoak
Beirazko beste ontzi batzuk eta aerosolak
Sinbolo hau daukan beirazko edozein ontzi

Bonbillak eta fluoreszenteak
Kristal lauak eta ispiluak
Zeramika eta portzelana
Platerak, kopak eta edalontziak

PAPERA ETA KARTOIA. Garrantzitsua da kartoia tolestea, horrela gehiago sartuko baita edukiontzian.

BAI

Paperezko orriak
Egunkariak eta aldizkariak
Kartoizko kutxak
Biltzeko papera
Sinbolo hau daukan paperezko edo kartoizko edozein ontzi

Tetrabrikak
Aluminio-papera edo paper plastifikatua
Paper zikina (olioa, pintura, janaria eta abar)
Paperezko zapiak eta eskuoihalak
Sukaldeko papera
Libretetako espiralak

ORGANIKOA. Gogoratu hondar organikoez landareentzako ongarria egin daitekeela.

BAI

Fruta- eta barazki-hondarrak
Haragi- eta arrain-hondarrak
Ogi-hondarrak eta janari-hondarrak oro har
Paperezko zapiak
Janariz zikindutako sukaldeko papera
Kafe- eta infusio-hondarrak
Landare-hondar txikiak

Pixoihalak, konpresak eta tanpoiak
Janari likidoen eta olioen hondarrak
Erraztatzeko hautsa eta xurgagailu-poltsak
Errautsa eta zigarro-mutxikinak
Pestizidez tratatutako landare-hondarrak
Tratatutako egurrak
Sendagaiak
Gorozkiak eta bestelako animalia-hondarrak
Ehunak eta larruzko gaiak

SUKALDEKO OLIO ERABILIA.

BAI

Utzi flasko itxi batean bilketa-gune batean edo aurkitu nola birziklatzen den zure hirian

Ez bota inoiz harraskara edo komunera

ERREFUSA

Errefusa beste edukiontzi batera joan ezin dena da. Gogoratu materia organikoa edukiontzi horretan utz dezakezula horretako edukiontzirik ez badaukazu.

BAI

Pixoihalak, konpresak eta tanpoiak
Errautsa eta zigarro-mutxikinak
Jostailu apurtuak
Erraztatzeko hautsa eta xurgagailu-poltsak
Zeramika eta portzelana
Kristalezko platerak, edalontziak eta kopak
Animalien gorozkiak

Beira
Papera eta kartoia
Ontzi arinak
Hondakin arriskutsuak
Aparatu elektriko eta elektronikoak

ARROPA ETA OINETAKOAK.

Arropa eta oinetakoak egoera onean uzten badituzu, behar dituzten beste pertsona batzuek erabili ahalko dituzte. Zure arroparen bizitza luzatuko duzu eta kolektibo behartsuetako pertsonei berriro laneratzen lagundu diezu, gizarte-lanak egiten dituzten erakundeen bitartez.

BAI

Egoera onean dauden arropa eta zapatak (plastikozko poltsa itxien barruan)
Eskuko poltsak, bizkar-zorroak, gerrikoak eta abar
Tapakiak eta izarak

Trapu zaharrak
Egoera txarrean dauden arropa edo oinetakoak

APARATU ELEKTRIKO ETA ELEKTRONIKOAK.

Funtzionatzeko korronte elektrikora konektatuta egon behar duten edo pilak edo bateriak daramatzaten aparatu txiki eta handi guztiak dira. Aparatua oraindik baldin badabil, lehenengo eta behin pentsa ezazu ea eman, oparitu edo eskugainean sal dezakezun.

BAI

Aparatu berri bat erosten duzun saltokira eraman ditzakezu. Aparatu txikiak azalera handietara eraman ditzakezu, nahiz eta berririk ez erosi.
Zure herriko puntu berdera eraman ditzakezu. Aparatu txikiak birziklatze-kamioira ere eraman daitezke.

Ezin dituzu edukiontzietara bota edo kalean utzi
Ez dira trasteak biltzeko zerbitzuaren bidez biltzen

BESTE HONDAKIN BATZUK:

Sendagai iraungiak, farmazia-produktuen hondarrak, jada behar ez duzun edozein sendagai eta haien ontziak farmazietan biltzen dira.

Bonbilla eta fluoreszenteetarako, bilketa-guneak aurkituko dituzu etxetresna elektrikoen saltokietan eta zenbait lokal publikotan (auzoko etxeetan, merkatuetan, bulegoetan...). Halaber, puntu berdeetara eta birziklatze-kamioira eraman ditzakezu.

Pila eta baterietarako bilketa-guneak daude dendetan, azalera handietan, supermerkatuetan, eraikin publiko batzuetan, parke berdeetan eta birziklatze-kamioietan. Ez bota zakarretara.

GEHIAGO JAKITEKO...

Zuretzat interesgarriak izan daitezkeen webguneak:

Gomendatzen da pelikula eta bideo hauek ikustea gelan gogoeta egiteko

Esteka hauetan aluminioa birziklatzeko ideiak aurkituko dituzu:

Konpostajeari buruzko informazio gehiago: